Panic (2)

Het opstellen van de hoofdcriteria (zie de vorige blog) voor al dan niet toevoegen van een advertentie aan het SROK Beeldarchief is natuurlijk een theoretisch begin, daarna komt de praktijk: hoe berg je het op? Gebruik je een kille nummer methode? Heel efficient: alles wat nieuw binnenkomt krijgt een volgnummer en wordt sequentieel gearchiveerd in bijvoorbeeld mappen. Om in dit systeem iets terug te kunnen vinden moet je een catalogus hebben. Natuurlijk hoeft dat geen digitale catalogus te zijn, een eenvoudig kaartsysteem werkt ook prima. Grote bibliotheken zoals de Koninklijke Bibliotheek en de Universiteitsbibliotheken werkten altijd al zo - 99,9% van de boeken stond opgeslagen in de magazijnen en in het kaartsysteem (later vervangen door de digitale catalogus) zocht je op welke boeken je wilde hebben, en vroeg die aan bij de balie.

De SROK webwinkel werkt net zo. Maar voor bezoekers aan de winkel en/of het beeldarchief moet er (ook) een ander systeem zijn - mensen vinden het nu eenmaal leuk om te kunnen "browsen", en zeker bij bijvoorbeeld uitzoeken van een decoratieve reclame voor aan de muur speelt "serendipity" (de S van SROK) een grote rol. Zelf heb ik natuurlijk ook met dat verschijnsel te maken - veel van de thema's waar ik in de loop van de tijd aparte mappen voor heb gemaakt, zijn min of meer bij toeval ontstaan. Zo viel het me bij het opbergen van een een grote stapel nieuw binnengekomen materiaal op dat er vlak achter elkaar vrouwen en kinderen (geen mannen!) met rood haar in de advertenties stonden afgebeeld. Voorheen zou ik die waarschijnlijk allemaal ondergebracht hebben in de algemene map "Vrouwen in de reclame" (c.q. "Kinderen in de reclame"), maar omdat het interessant leek dit wat verder uit te zoeken bestaat er nu ook een map "roodharigen".En inderdaad zitten er wel vrij veel jongens in die categorie, maar geen volwassen mannen. Of dit te maken heeft met 'culturele cliches' of dat het toeval is, geen idee (of liever gezegd, daar heb ik wel een idee over, maar ik kan dat niet staven met harde cijfers omdat het corpus daarvoor niet uitgebreid genoeg is).

Hiermee raken we meteen tot de kernvraag van deze manier van opbergen: hoe kies je de juiste categorie? Voorlopig werk ik met het criterium: in welke categorie voegt de advertentie het meeste toe aan het thema? welk van de thema's of onderwerpen die je kan terugvinden in de afbeelding komt het minst voor? In de voorbeelden hieronder zijn de mogelijke keuzes vet gedrukt en de uiteindelijke keuze onderstreept.

• Een roodharig kind dat een watermeloen eet
• Een negerin op rolschaatsen
• Een neger (Moor) in een advertentie voor Albert Heijn of De Gruyter huismerk koffie
• Een roze koelkast
• ...

Een ander voordeel is dat door deze manier van opbergen een map 'te vol' kan raken - je kan dan ruwweg 2 dingen doen,  een nieuwe map pakken en daarin met het zelfde onderwerp verder gaan, of proberen een schifting te maken in de bestaande map: zijn er wellicht verdere onderverdelingen te ontdekken? Hebben bijvoorbeeld alle roodharige jongens ook sproeten? Of is dat alleen zo in Amerikaanse advertenties? Bestaat er in de themamap 'Telefoon' [advertenties waarin een telefoon afgebeeld is zonder dat de advertentie zelf iets met telefonie te maken heef] verschil tussen mannen en vrouwen (en kinderen) die een telefoon vasthouden? Het antwoord is overigens 'ja' - mannen worden afgebeeld in een zakelijke setting, terwijl vrouwen in 90% van de gevallen de telefoon pakken om een vriendin te bellen met het laatste nieuws over hoe goed het nieuwe wasmiddel werkt of hoe leuk het nieuwe behangetje staat.

Tenslotte speelt ook nog de volgende overweging mee: hoe veel is 'genoeg'?  Hierover meer in de volgende aflevering.