Random ads (5)

Uit de serie Random ads vandaag (opnieuw) een Barbasol advertentie uit 1945, met een tekening van E. Simms Campbell. Deze illustrator heeft een hele serie pin-up advertenties voor Barbasol getekend in een opvallende eigen stijl.

Getekend door E. Simms Campbell

Barabasol, USA 1945

Language, language (3)

Hoewel je bij reclame wellicht vooral denkt aan beelden, is de tekst net zo belangrijk. Teksten kunnen varieren van ultrakort - soms niet meer dan een paar woorden - tot werkelijk paginalange verhandelingen. Ik heb er onlangs nog een paar gevonden uit, waaronder een Franse advertentie voor Jubol (een laxeermiddel) uit 1910 waarbij een volledige A3 pagina helemaal volgeschreven is met een verhandeling in drie kolommen (in een klein font!) over "La Rééducation de l'Intestin".

De advertentie van vandaag valt in eerste instantie vooral op door het tegenwoordig erg ouderwets aandoende eufemisme "critieke dagen" voor de menstruatie, maar als je de tekst bekijkt zie je meteen al wat meer dingen die tekstschrijvers ook vandaag de dag nog volop gebruiken:

1. het indruk proberen te maken door het opvoeren van buitenlandse experts: Het Trannosan bad, de vinding van den beroemden hoogleeraar Prof. Dr. Polland v.d. Univ. te Graz, ... .
   
   Het is niet voldoende dat de heer Polland hoogleraar is, nee, hij is een beroemde professor en wie van de lezer van deze advertentie zou willen toegeven dat ze nog nooit van zo'n beroemde professor gehoord hebben?
2. het doen van vage claims en beloften, die heel moelijk te bewijzen zijn, maar minstens net zo moeilijk om te ontzenuwen (debunken): Deze [minerale zouten] ... onttrekken aan het lichaam alle kwade sappen waardoor het bloed wordt gezuiverd.
   
   Tja, als je in bad gaat wordt je allicht schoon en voel je je daarna prettiger, maar welke kwade sappen in de tussentijd dan je lichaan verlaten hebben?

Trannosan Bruisende Baden, 1939

Het is erg makkelijk om te (glim)lachen om dit soort ouderwets aandoende advertenties, maar als je moderne advertenties voor off-the-shelf geneesmiddelen, schoonheidsmiddelen en dergelijke goed leest, zal je zien dat er in wezen weinig veranderd is. Nog steeds veel buitenlandse experts, vage claims en pseudo-wetenschappelijk taalgebruik ("de zeven tekenen van huidveroudering" van Pond). Maar wel met een veel mooie vormgeving dan deze übersaaie en slecht getekende Trannosan ad uit 1939 :-).

Tulpen uit Amsterdam

Bij Nederland denken veel buitenlanders nog steeds aan klompen en tulpen. Je zou dan ook denken dat je in advertenties onze nationale trots regelmatig terug zal vinden. Dat valt echter behoorlijk tegen. Nu is het altijd zo dat je denkt dat dingen weinig voorkomen of zeldzaam zijn, totdat je er op begint te letten, dan zie je ze opeens overal. Maar ik heb de afgelopen jaren een tweetal thema-mapjes aangelegd, eentje met "dieren in de reclame" en eentje met "bloemen en planten in de reclame". Het dierenmapje is inmiddels uitgegroeid tot een verzameling mappen, het bloemenmapje is heel bescheiden gebleven. Er is een Amerikaans whiskeymerk dat op vrijwel elke advertentie een orchidee afbeelt, maar verder valt het met het gebruik van bloemen er mee - de meeste kom je in gestileerde vorm tegen in parfumadvertenties.

Vandaag dan toch een voorbeeld van het gebruik van de tulp als symbool van "Hollands glorie" - in dit geval een woordspeling op de naam van het Jamin biscuitje waar de (tijdschrift)advertentie in kwestie om draait: Holland. 

Jamin, Holland biscuits, 1964

De koekjes lijken wat mij betreft trouwens sprekend op de San Francisco biscuits van Verkade.

Telefono ergo sum

Het is grappig om aan de hand van oude advertenties te zien hoe snel de telefoon ingeburgerd raakte in het normale leven - vanaf de jaren 20/30 wordt het afbeelden van mensen met een telefoon in de hand of onder handbereik een van de meest voorkomende methoden om een bepaalde levenstijl neer te zetten: dat van de drukke zakenman, efficiente secretaresse, etc..

Daarnaast is het afbeelden van mensen aan de telefoon een prachtig middel om gesprekken tussen mensen weer te geven terwijl je maar een van de partijen hoeft af te beelden: de huisvrouw die haar man belt dat het nieuwe behang aan de muur hangt, de vrouw die haar vriendin opbelt om te vertellen hoe fantatisch wit de was is geworden, etc. etc..

Ik heb zelf de indruk dat de laatste jaren, nu werkelijk "iedereen" met een mobiele telefoon rondloopt, je minder mensen aan de telefoon ziet in advertenties. Wellicht dat er een shift geweest is en vanaf de jaren 80 het zitten achtere een computer meer in zwang geraakt is? Zoals al eerder gezegd, dat blijft speculatie zonder grondig onderzoek (tellen, tellen, tellen! - wellicht kom ik daar ooit nog eens aan toe ...).

Wrigley's, NRC, 03-10-1937

Repeat, repeat, repeat

Herhaling is een van de krachtigste hulpmiddelen van de reclame - toch blijft het daarbij oppassen en lijkt veel af te hangen van het medium; zo worden televisiespotjes eindeloos herhaald (of althans zo lijkt het) terwijl tijdschriften en (vooral) krantenreclame vrijwel iedere keer anders is.

Uiteraard zijn daarop uitzonderingen - met name in technische tijdschriften lijken adverteerders vroeger niet alleen in één keer advertentieruimte voor het hele jaar gekocht te hebben, maar tevens daarbij de advertentie geleverd te hebben die men het hele jaar door op die plek wilde tonen. Erg saai voor verzamelaars :-)

Gelukkig lijken de meeste andere adverteerders er plezier in te hebben steeds een nieuwe advertentie te (laten) bedenken - toch blijven hun advertenties over het algemeen herkenbaar, dan wel door de stijl, dan wel door gebruik van een sterk logo of "merkpoppetje", zoals het Droste mannetje - met name de versie van Cassandre is erg bekend en herkenbaar.

In Amerika adverteerde het Canadese drankenmerk Seagram's voor hun "7 CROWN" blended whiskey met een advertentiereeks waarin een reusachtig cijfer '7' op de meest onverwachte plekken ter wereld opduikt.

Seagram's 7 Crown whisky, Collier's (USA), 3-4-1948

Poetry in motion

Vandaag een voorbeeld uit een van mijn verzamel-thema's, namelijk advertenties met een tekst op rijm - je zou denken dat dat niet zo vaak voorkomt, totdat je erop gaat letten, dan blijkt het schering en inslag te zijn geweest en ook vandaag de dag komt het nog voor - denk maar aan de vreselijke kitschgedichtjes in de commercials van De Ruyter die momenteel op de Nederlandse televisie getoond worden (youtube1 en youtube2)

Het Bols gedichtje is slechts tweeregelig, korter kan het niet ! En bevat bovendien een prachtige gezondheidsclaim :-)

Bols, NRC, 20-10-1937

Maar er zijn ook paginalange gedichten - ik zal er een paar opzoeken en t.z.t. in deze blog publiceren.

Working women (1)

Tegenwoordig zijn alle vacatures onderworpen aan anti-discriminatie regels en wetgeving en is het sowieso niet meer pc om in personeelsadvertenties specifiek om m annelijk dan wel vrouwelijk personeel te vragen. Dat is natuurlijk niet altijd zo geweest, denk bijvoorbeeld aan de meisjes van Verkade.

Ik heb al vaker verteld dat uitgebreider onderzoek nodig is voordat je conclusies kan verbinden aan het voorkomen van bepaalde soorten advertenties, dus het meeste wat in deze blog getoond wordt is anecdotal evidence. Maar toch is het leuk om wat voorbeelden te tonen; vandaag een voorbeeld van een vrouwelijk beroep dat nog steeds bestaat, maar wat ik niet als zodanig herkende: modinette. Ook de advertentietekst maakt het niet direct duidelijk, het was duidelijk een begrip dat toen door iedereen begrepen werd: ik dacht zelf dat het om modellenwerk ging, maar een modinette blijkt een naaister op een modeatelier te zijn. Wellicht dat het beroep nog steeds zo heet, en is het gewoon mijn onbekendheid met de modewereld ...

Dulco modinette, HC 27-9-1966

Overigens was de uitgang -ette in die tijd best populair, zo heb ik voor een volgende keer een personeelsadvertentie liggen waarin technisettes gevraagd worden.

Let ook op de tijdgeest in de advertentietekst: "muziek tijdens het werk" om aan te sluiten bij de belevingswereld van de (toenmalige) moderne jeugd.

Language, language (2)

Toen ik op de lagere school zat (jaren 60) circuleerde er nog steeds grappen over Hitler in de trant van "Hoe heet Hitler in het Russisch? Antwoord: Slarottimof" en zo kwamen natuurlijk nog veel meer talen aan bod.

Van dat kaliber zijn de woordspelingen in de volgende advertentie voor de candy bar "Banjo" van fabrikant Mars in 1950: De hoofdrollen in de nieuwe thriller worden gespeeld door de filmsterren Betty Lovesem en Han Demover :-).

Mars - Banjo, UK 1950

Het kan nog veel erger trouwens, ik kwam laatst een vrij recente advertentie tegen voor SPORTUGAL, omdat het zo'n ideaal land is om te sporten. Wel erg flauw en voordehandliggend. Dat kan beter, en daar heb ik ook voorbeelden van - die zal ik opnemen in latere aflevering van de "Language, language" serie.

(new PC)

Ik heb nu inderdaad een nieuwe PC, fantastisch leuk speelgoed natuurlijk, maar zoals altijd valt het enorm tegen hoe lang het duurt voordat die volledig geinstalleerd is en alles watr je op de vorige kon, ook hiermee kan.

Hopelijk morgen de laatste loodjes en dan business as usual.

(unruly laptop)

Op een laptop die zichzelf elke paar minuten zonder waarschuwing binnen een kwart seconde uitzet, is het heel lastig een blog te schrijven :-).

Vandaag "krijg" ik een nieuwe PC, hopelijk is alles vanaf morgen dus weer normaal.

Science sells

Reclamemakers gebruiken veel verschillende technieken om potentiele kopers van hun producten te verleiden tot aankoop - ze kunnen hoog opgeven over de kwaliteit c.q. exclusiviteit van het product (horloge ads) of juist vertellen hoe veel goedkoper het is dan het product van de concurrent (supermarkt ads), ze kunnen het doen voorkomen of het kopen c.q. consumeren van het product een begerenswaardige levensstijl met zich meebrengt (whiskey ads), ze kunnen proberen indruk te maken op de kopers met het noemen van geheimzinnige ingredienten (de dispergon-A in de Prodent tandpasta) of zich beroepen op de wetenschappelijke methodes die gebruikt zijn bij het vervaardigen van het product, zoals in het voorbeeld van vandaag:

Liga, NRC Handelsblad, 1958

Zo leren we dat Liga niet alleen 'Krachtige Kost voor het Kind' is, maar dat men in het moderne biochemische laboratorium van de Liga fabrieken de voedingswetenschap op de voet volgt. Welke jaren50 moeder zou dat nou niet een geruststellende mededeling vinden?

Movie ads

Filmaffiches zijn een geliefd verzamelobject - maar hun formaat is dusdanig dat (toegankelijk) opbergen wel erg veel ruimte kost. Met name in Amerikaanse tijdschriften in de jaren 50 verschenen met enige regelmaat advertenties voor films in de populaire familiebladen zoals Collier's, waarvan ik er dan ook een paar in mijn verzameling heb, uiteraard zijn deze slechts een flauwe afspiegeling van de grote affiches.

Van een heel andere orde zijn de veel kleinere advertenties die je in kranten vindt op de pagina naast de lijst met films die op dat moment in de plaatselijke bioscoop draaien. Uiteraard allemaal in zwart-wit en vooral de advertenties voor de diverse B en sexfilms zijn ware "juweeltjes" van suggestie en sensatiezucht.

Vandaag een voorbeeld van een SF film: Invasie uit het heelal van Nathan Herz.

De film draaide in November 1962 in Thalia in Den Haag. Ik heb de foto wat groter gemaakt dan normaal in deze blog, zodat de dodelijke stralen - ik dacht eigenlijk dat die hun hoogtepunt beleefden in B-films uit de jaren 50 - goed tot hun recht komen.

P.S. Toch nog even opgezocht voor de volledigheid: de oorspronkelijke titel van de film was The Brain from Planet Arous uit 1958 (ik had dus toch goed wat betreft de datering van de death rays).

Yellow cars revisited

Vandaag kwam de laatste van 4 zware dozen recent gekochte tijdschriften binnen - Engelse tijdschriften uit de babyboom jaren. Als hardcore verzamelaar kan ik natuurlijk niet wachten en ga tijdens mijn lunchboterhammetjes meteen zitten bladeren.

Het zijn ruim 300 tijdschriften, dus dat wordt hard werken om die allemaal te bekijken op leuke nieuwe reclame - het is vooral de kunst om niet alles te willen bewaren :-).

Ik tegenstelling tot de indruk die ik in deze blog probeer te geven, ga ik niet altijd even systematisch te werk - vaak zit ik eerst uitgebreid te bladeren voordat ik de gevonden reclame sorteer volgens mij eigen classificatie-systeem (zie eerdere entries in deze blog). En zelfs als het eenmaal gesorteerd is, kan het nog weken duren voordat alles in de juiste mappen zit - vaak komt namelijk halverwege weer een nieuwe partij binnen, die alle  aandacht opeist ...

Het leukst is het natuurlijk om ads te vinden die een leuke aanvulling vormen op een van mijn hoofdthema's, vooral als dat onderwerpen zijn waar je niet zoveel van vindt. Op het gebied van auto's verzamel ik zelf hoofdzakelijk vrachtauto's en andere utility vehicles, advertenties voor personenauto's leg ik meestal opzij voor andere verzamelaars, behalve natuurlijk de al eerder genoemde gele auto's.

En gelukkig vond ik na een half uurtje bladeren de onderstaande prachtige Jensen advertentie, uitgevoerd in stijlvol geel - of de auto ook daadwerkelijk geelgespoten verkrijgbaar was, betwijfel ik sterk. Waarschijnlijk was de gele kleur alleen voor de advertentie en was de auto zelf gewoon zwart.

Jensen Motors, 1947 (UK)

 

 Overigens is de auto die op mijn computerscherm nogal oranje-geel aandoet, in werkelijkheid mooi zachtgeel. Kleuren blijven altijd een probleem bij het scannen en tonen op het scherm. Ondanks dat hoop ik dat ook de niet-autoliefhebber zal beamen dat dit een mooie advertentie is.

Pills and potions

Van de zes hoofdcategorien die ik in eerdere blogs heb genoemd als classificatie hulpmiddel (zie o.a. Classificeren (2)) komt de derde categorie (Persoonlijke verzorging, hygiene en gezondheid) in veel tijdschriften en kranten heel regelmatig voor, met name uiteraard in de wintermaanden, waarin allerlei middeltjes tegen griep en verkoudheid aangeprezen worden. Tegenwoordig zijn veel van deze middelen volledig mainstream geworden en worden ze geproduceerd door pharmaceutische multinationals, met een groot advertentiebudget. Vroeger waren veel van de advertenties erg klein, vaak alleen te vinden in de classifieds, met name voor de wat obscuurdere middeltjes voor gewichtsverlies, grotere borsten, voorbehoedsmiddelen en dergelijke.  

Onderstaande advertentie komt uit 1915 en was gepubliceerd in het tijdschrift "Het Leven", een populair (volks)tijdschrift.

Het Leven, 1915

 Het zal ongetwijfeld voor de toenmalige lezer direct duidelijk geweest zijn wat deze mevrouw allemaal kon genezen. Ik vermoed dat geheime ziekten een bedekte term is voor geslachtsziekten. Of het ook verder gaat en het genezen van de vertraging in ieder gestel refereert aan illegale abortuspraktijken, geen idee - wellicht is dat mijn eigen moderne interpretatie en gaat het om iets onschuldigs zoals een ordinaire verstopping. Dat is natuurlijk precies het probleem met interpreteren van advertentiemateriaal uit het verleden. Als je dingen niet in de juiste context plaatst en geen literatuuronderzoek doet blijft het natuurlijk gissen. Ik zal volgende week een wat meer theoretische beschouwing wijden aan de valkuilen die je moet vermijden bij het trekken van conclusies bij het bestuderen van advertentiemateriaal.

Design: Horror vacui

Over de Art Nouveau stroming in de kunst zijn al talloze boeken volgeschreven, dat hoef ik natuurlijk in mijn blog niet nog eens dunnetjes over te doen. Overigens valt de invloed van de Art Nouveau in de dagelijkse kranten- en tijdschriftreclame best mee, zo vreselijk veel voorbeelden van de horror vacui die zo kenmerkend is voor de Art Bouveau stijl tref je niet aan in de doorsnee krant - wel bijvoorbeeld in de luxere (kunst)tijdschriften en uiteraard op posters. Des te leuker als je in een onverwachte bron (het nogal technische tijdschrift "Het Vliegveld") een prachtig voorbeeld aantreft:

Ebora Propellers, Het Vliegveld, januari 1919

Getekende advertenties: Handen

Zoals iedereen die zich wel eens in het tekenen van het menselijk lichaam verdiept heeft, is het tekenen van handen een van de moeilijkste dingen. Ik had vroeger een buurman die heel redelijk vrouwelijke naakten kon tekenen, het enige was dat ze nooit handen (of voeten) hadden, hetgeen toch wel afbreuk deed aan het geheel.

In de reclame is het niet anders - er zijn tekenaars die het wel kunnen en tekenaars die het niet kunnen. Vandaag een voorbeeld van iemand die op de grens zit. Het zijn zeker geen slechte handen, maar toch zien ze er niet levensecht uit. 

I.W. Harper, Bourbon, USA, December 1940

Hieronder twee details van de tekening: let op het verschil in "kwaliteit" tussen de met whiskey gevulde fles, die perfect getekend is (terwijl vloeistof toch ook niet makkelijk te tekenen is) en de handen, die stijf en hoekig aandoen.

Detail, met whiskey gevulde fles

Detail, handdruk

Illustrators (2)

Vandaag een voorbeeld van een cover van een van mijn favoriete Amerikaanse illustratoren, Constantin Alajalov, evenals Artzybasheff van Russische afkomst.

Ik ken hem vooral van omslagen van bekende tijdschriften zoals de Saturday Evening Post; hij tekende - net als Norman Rockwell en vele anderen - scenes uit het dagelijkse Amerikaanse leven, maar waar Rockwell en anderen vooral levensecht tekenden, was de stijl van Alajalov veel cartoonesker; hij tekende pratende en/of lachende monden vaak als witte vlakken, zonder enige aanduiding van tanden en ook het wit van de ogen is overdreven wit.

Alajalov, Saturday Evening Post, October 11, 1947

Frisdrank: Coca-Cola

Met name na de Tweede Wereldoorlog werd frisdrank in Europa steeds populairder; voor de oorlog bestonden er natuurlijk ook frisdranken, bijvoorbeeld het bekende Hero Perl. In Amerika was frisdrank al ver voor die tijd heel populair - met name Coca-Cola adverteerde zich helemaal suf. Vreemd genoeg adverteerde Coca-Cola in Nederland alleen in 1928 (i.v.m. de Olympische Spelen), daarna alleen nog een keer begin jaren 30 en ze kwamen pas terug met regelmatige advertentiecampagnes in de bekende familiebladen in de jaren 50. 

Vandaag een klassieke Amerikaanse Coke advertentie uit 1947 (de advertentie komt van de achterpagina van de Saturday Evening Post, en is zoals wel vaker met achterpagina's van tijdschriften, helaas wat smoezelig, maar daarom niet minder mooi).

Coca-Cola, USA, 1947

Let op: de glazen met Coca-Cola zijn getekend, niet gefotografeerd. Het tekenen van volle glazen frisdrank was in Amerikaanse advertenties in die tijd geperfectioneerd. Ik zal later in deze blog wat voorbeelden van vruchtensappen (in prachtig fel oranje) laten zien.