Het managen van een verzameling

Gegeven voldoende tijd en geld is het relatief makkelijk om een grote verzameling aan te leggen - met name sinds de opkomst van sites zoals Marktplaats zijn de zolders en schuurtjes van Nederland opeens veel toegankelijker geworden. De problemen komen bij het "managen" van de vaak te snel gegroeide verzameling. En wanneer je jouw verzameling wil delen met anderen wordt duidelijk dat het toch echt geen herhaling van de vakantiediavoorstelling moet worden, want dan haakt je publiek al snel af.

Dit is uiteraard geen nieuw probleem, iedereen die bijvoorbeeld een tentoonstelling wil  organiseren in een museum of bilbiotheek krijgt ermee te maken. Er bestaat veel literatuur over en je kan er diverse opleidingen voor volgen, zoals de opleiding Cultureel Erfgoed.

Je moet je verzameling dus

1. Afbakenen en
2. Ordenen

Afbakenen is lastig, maar vaak zijn er goede en - althans op het eerste gezicht - eenduidige criteria te vinden. Voorbeelden op het gebied van reclame zijn:

1. Afbakening naar periode (bijvoorbeeld alles van 1945-1960) 
2. Afbaken op fabrikant (de bekende "grote Nederlandse merken", zoals Droste, Verkade, Van Nelle en Douwe Egberts)
3. Afbakenen op type materiaal (papier, metaal, hout, karton, emaille)
4. Afbakenen op onderwerp (automobielen, bier, speelgoed)

Ik zal hier regelmatig op terugkomen in deze blog. Mijn eigen reclameverzameling is afgebakend op "herkomst" - zij is beperkt tot reclame afkomstig uit tijdschriften, kranten (dagbladen) en andere periodieken. Dus geen posters of affiches, geen emaille reclameborden, geen shop-displays, geen reclame-pennen etc. etc. Met name dagbladen (en in iets mindere mate) week- en maandbladen worden gemaakt voor eenmalig gebruik en worden na lezing (of soms zelfs ongelezen) vrijwel direct weer weggegooid. Dit heeft invloed op de vorm en inhoud van de reclame die erin staat, zo kan er veel beter ingespeeld worden op de actualiteit dan bij reclamemateriaal dat een langere levensduur heeft. Het periodieke karakter leent zich daarbij tot het maken van "series" advertenties. Een extreem voorbeeld hiervan is de serie Jagermeister advertenties uit de jaren 70, die een paar honderd verschillende advertenties omvat. Hieronder staan er twee afgebeeld, de fotootjes heb ik ditmaal geleend van de website Het geheugen van Nederland die een mooie collectie afbeeldingen on-line heeft staan in de expositie "150 jaar Nederlandse reclame".

Bepaal bij het samenstellen van een tentoonstelling, het schrijven van een essay of geven van een lezing eerst  wat het verbindende thema is, zoals bijvoorbeeld "de opkomst van electrische apparaten in de huishouding van de middenklasse in de jaren 20-30 van de vorige eeuw". Of ga uit een een stelling, bijvoorbeeld "de bekende iconische "psychedelische" vormgeving die iedereen associeert met de jaren 60 komt pas in de jaren 70 - in afgezwakte vorm - terug in de mainstream reclame" die je wil onderbouwen met materiaal uit de verzameling. In het geval van particuliere verzamelingen zal het daarin te vinden bewijsmateriaal in het algemeen anecdotisch van aard zijn, dus pas op met het hieraan verbinden van socio-economische en/of cultuurhistorische theorien. In volgende aflevering van deze blog zal ik terugkomen op de valkuilen bij het interpreteren van reclame als cultuur-historische bron.

Een goede verzameling is een geordende en gedocumenteerde verzameling - een database is daarbij een onmisbaar hulpmiddel. Voorlopig zullen we moderne database technieken in deze blog nog even buiten beschouwing laten en ons concentreren op de verschillende manieren om een verzameling (fysiek) te ordenen. De blogs van de komende dagen zullen hier verder op ingaan.