Ordenen en classificeren

Een van de belangrijkste hulpmiddelen om grip te houden (of te krijgen) op een verzameling van enige omvang is door de verzameling te ordenen. Uiteraard is dit vaak makkelijker gezegd dan gedaan, want wat zijn de beste ordeningscriteria?

Om die vraag te kunnen beantwoorden, moeten we eerst vaststellen waarom we de verzameling willen ordenen:

• de magazijnmeester in ons wil de spullen zo veilig en efficient mogelijk opslaan en kiest bijvoorbeeld voor het groeperen naar het formaat van de objecten, naar de materiaalsoort etc.
• de archivaris wil de objecten zo makkelijk mogelijk kunnen terugvinden en kiest bijvoorbeeld voor een puur alfabetische ordening (overigens is dat niet zo triviaal als het lijkt, zie bijvoorbeeld het NISO rapport TR03-1999 ("Guidelines for Alphabetical Arrangement of Letters and Sorting of Numerals and Other Symbols").
• de "verzamelaar" zal vaak thematisch te werk gaan en alles van een bepaalde periode of een bepaald thema bij elkaar willen tentoonstellen, bijvoorbeeld alle reclame met een tekening van Cassandre, Hans Borrebach of Jan Kruis.

Het blijkt al snel dat niet iedereen tegelijk tevreden gehouden kan worden. Er moeten dus prioriteiten gesteld worden al naar gelang de situatie.

Voor mijn eigen verzameling heb ik deels een ordening naar formaat toegepast - de advertenties zitten in mappen met de standaardformaten A5, A4, A3 en A2. Dit is puur uit praktische overwegingen - de manier van ordenen kost minder ruimte dan een ordening waarbij alle formaten bij elkaar zitten (en dus het grootste formaat leidend wordt voor het gekozen opslagmedium).

Vervolgens is alles zoveel mogelijk thematisch geordend - de reden hiervoor is dat ik denk dat door een thematische ordening aspecten naar voren kunnen komen die je anders over het hoofd zou zien. Uiteraard is een groot deel van de (Nederlandse) tijdschrift- en krantenreclame gewone "merkenreclame", dus een afbeelding van het item dat men wil verkopen, met vermelding van de prijs en de plaats/winkel waar men het kan kopen. Een goed voorbeeld hiervan is de eindeloze serie Droste reclames die in de loop der jaren verschenen is. Vaak dragen deze weinig bij aan een thematische verzameling, maar hierop zijn (gelukkig) veel leuke uitzonderingen te vinden: met name in de periode voor de Tweede Wereldoorlog komen er regelmatig referenties aan het Koninklijk Huis terug in advertenties, vooral bij geboortes en jubilea en dergelijke. Ik zal in toekomstige afleveringen van deze blog af en toe wat van deze advertenties laten zien, het zijn vaak staaltjes van in onze "moderne" ogen wel erg onderdanige bewondering voor Oranje. Het grappige is overigens wel dat een ander type "oranje" advertenties, nl. voor het Oranje elftal, juist veel talrijker is geworden. Natuurlijk is het gevaarlijk dit te koppelen aan economische omstandigheden en de opkomst van een nieuw soort nationalisme, maar dat zou wel een leuk onderwerp zijn voor een korte studie.

In volgende aflevering van deze blog zal ik een aantal van de thema's aan de orde laten komen (in de eerste aflevering is het thema "babies in de reclame" al heel even aan de orde geweest).

Vandaag tot slot 3 afbeeldingen van Verkade reclame - een voorbeeld van pure merkenreclame, met aleen een afbeelding van twee repen chocola en de prijs daarvan (overigens is deze advertentie natuurlijk wel weer interessant voor mensen die zich bezig houden met de vormgeving van verpakkingen, en het gebruik van (sier)fonts), maar ook 2 advertenties die een thematische classificatie hebben:

1. Dieren in de reclame.
2. Het weer in de reclame.

Verkade 1937

Verkade 1938

Verkade 1956

Op het eerste gezicht is met name het eerste thema van de categorie "postzegelverzameling", dus verzamelen om het verzamelen zelf, maar toch kan je een paar leuke cultuur-historische aspecten ontdekken aan afbeeldingen van dieren in de reclame. Ook illustreert het bepaalde - al dan niet cultuur- en/of tijdgebonden - cliches (of waarheden?) zoals "vossen zijn slim", "apen zijn net mensen", etc.
Het tweede thema, "het weer" is iets dat ontzettend veel voorkomt, het aantal advertenties met mensen die een paraplu dragen of die met vreselijke tegenwind en in de stromende regen door de straten lopen is talloos. Natuurlijk is daar een aardige tentoonstelling over te maken, maar het wordt pas interessant als blijkt dat men in andere landen andere weersomstandigheden laat zien in de reclame of dat bepaalde producten inderdaad niet overal verkocht worden - bestaat er bijvoorbeeld reclame voor hoestbonbons in "warme landen", en zo ja, loopt men dan in de brandende zon te hoesten? Heeft men in Belgie (met ruwweg hetzelfde klimaat als Nederland) veel minder advertenties waarin het weer een rol speelt? Zo ja, zegt dat iets over de volksaard, of alleen over de reclame-makers? Speelt het weer alleen een rol in advertenties voor regenjassen, hoestsiropen, zonvakanties en dergelijke? of komt men het ook tegen in andere advertenties - wordt de paraplu, net als de telefoon gebruikt om mensen in advertenties niet met lege handen te laten poseren?

Genoeg stof dus voor de volgende blogs :-)